Je herkent het vast: je neemt je voor om vaker te sporten, gezonder te eten of eindelijk eens te stoppen met eindeloos snoozen. De eerste dagen gaat het goed, maar na een week merk je dat je weer in oude patronen vervalt. Frustrerend, want je dacht dat je gewoon wat meer discipline nodig had.
Maar hier komt de geruststelling: het ligt niet aan jou. Volgens psycholoog Wendy Wood – een van de meest invloedrijke onderzoekers op het gebied van gedrag en gewoontes – draait duurzame verandering niet om wilskracht, maar om gewoontes. In haar boek Gelukkig met gewoontes laat ze zien dat bijna 40% van ons dagelijks gedrag automatisch is. Gewoontes zijn dus machtiger dan motivatie.
Waarom wilskracht je niet redt
We zijn geneigd om onszelf streng toe te spreken: “Kom op, gewoon even doorzetten.” Toch blijkt uit talloze onderzoeken dat wilskracht maar beperkt werkt. Aan het eind van een lange werkdag is je energie vaak op, en dus ook je zelfbeheersing.
Wood laat in haar onderzoek zien dat mensen die succesvol zijn in gezonde keuzes, niet per se meer discipline hebben. Ze hebben simpelweg slimme gewoontes gebouwd. Hun omgeving en routines helpen hen om als vanzelf het juiste te doen.
Een voorbeeld: studenten die standaard na college hun hardloopschoenen aantrekken, sporten vaker dan studenten die alleen maar hopen dat ze de motivatie voelen. Hetzelfde geldt voor eten: een fruitschaal op tafel werkt beter dan een streng dieetplan op papier.
De kracht van cues en context
Een gewoonte is niets meer dan een automatische reactie op een signaal (cue) in je omgeving. Denk aan:
- Je telefoon pakken zodra je een notificatie hoort.
- Koffie zetten zodra je de keuken inloopt.
- Chips pakken zodra je een film start.
- Het bekende koekje bij de koffie.
- Altijd een glaasje wijn als je afspreekt met vrienden.
Het mooie is: dit werkt ook in je voordeel. Wil je gezonder eten? Leg fruit op ooghoogte. Wil je vaker bewegen? Zet je sportschoenen bij de voordeur. Wil je minder schermtijd in bed? Leg je telefoon in een andere kamer.
Kleine aanpassingen in je omgeving verlagen de drempel voor goed gedrag – en verhogen de frictie voor gedrag dat je liever loslaat.
Routine is geen gewoonte
Wood maakt een interessant onderscheid: een routine is een bewuste actie die je steeds opnieuw uitvoert. Een gewoonte daarentegen verloopt automatisch.
Voorbeeld:
- Routine → je besluit elke zondag te gaan mealpreppen.
- Gewoonte → je grijpt automatisch naar een appel bij de middagdip.
Het grote verschil? Routines kosten energie en aandacht, gewoontes niet. Daarom zijn gewoontes zoveel krachtiger op de lange termijn.
Praktische tips uit Gelukkig met gewoontes
De kracht van dit boek zit in de combinatie van wetenschap en praktische toepasbaarheid. Een paar inzichten die je meteen kunt uitproberen:
- Maak goed gedrag makkelijk. Zet een glas water klaar op je bureau om meer te drinken.
- Verhoog de frictie voor slechte gewoontes. Leg snoep achterin een kast, zodat je het niet direct ziet.
- Koppel een nieuwe gewoonte aan een bestaande. Na tandenpoetsen meteen je yogamat uitrollen voor een korte stretch.
- Gebruik je omgeving als geheugensteuntje. Post-its, reminders of een vaste plek helpen meer dan pure motivatie.
- Vergeef jezelf bij terugval. Elke gewoonte heeft tijd nodig om in te slijten – gemiddeld 66 dagen, volgens onderzoek.
Waarom dit boek de moeite waard is
Wat Gelukkig met gewoontes onderscheidt van andere boeken over dit onderwerp (zoals Atomic Habits) is de wetenschappelijke basis. Wendy Wood onderbouwt haar inzichten met tientallen jaren onderzoek onder studenten, sporters en gezinnen.
Het is geen zweverig zelfhulpboek, maar een nuchtere, toegankelijke gids die laat zien hoe je brein en gedrag écht werken. En dat maakt het meteen praktisch: je kunt er vandaag nog mee aan de slag.
👉 Nieuwsgierig? Je vindt het boek Gelukkig met gewoontes hier
En daarna? Gewoontes verankeren in je leefstijl
Een boek kan je inspireren, maar soms heb je iemand nodig die met je meekijkt en je ondersteunt bij het volhouden van nieuwe gewoontes. Daar komen onze leefstijlprofessionals in beeld. Zij helpen je niet alleen om de juiste gewoontes te kiezen, maar vooral om ze duurzaam te verankeren in jouw dagelijks leven.
Ontdek hier onze professionals
Tot slot
Of je nu wilt sporten zonder strijd, gezonder eten zonder streng dieet of gewoon wat meer rust in je hoofd: gewoontes maken het verschil. Met de inzichten van Wendy Wood begrijp je eindelijk waarom oude patronen zo hardnekkig zijn, en hoe je ze slim kunt doorbreken.
En het mooiste is: je hoeft niet harder je best te doen. Je hoeft alleen slimmer met je gewoontes om te gaan.
Gelukkig met gewoontes
Een leuker leven door de fascinerende wetenschap achter goede gewoontes en vaste routines
Paperback | Nederlands | 2019 | 1e druk | 9789402704327
